Vergroen de stad: maak een stoeptuintje

In elke straat zijn er wel een aantal te vinden, enthousiastelingen die denken: “vergroen de stad: maak een stoeptuintje !” Graag 🙂  dat aantal maar mag  toenemen ! In dit blog informatie en tips.

Wetenschappelijk bewezen: mensen reageren positief op planten en bomen en het verhoogt zelfs de waarde van je huis als het in de buurt van groen ligt. Dus waarom het groen niet zelf aan planten waar het mag en kan ?

Een stoeptuintje bij je eigen woning of eentje bij die de buren van een paar huizen verderop. Ook jouw straat wordt er gezelliger en, als het lukt, ook fraaier van. Maar de ene stoeptuin lukt beter dan de andere. Als je benieuwd bent waar dat ‘m in zit, dan is deze informatie op de juiste plek wortel geschoten. 

Waarom een stoeptuintje aanleggen ?

Er zijn uiteenlopende redenen om ’n stoeptuintje aan te leggen, zoals om :

• graffiti tegen te gaan;
• te voorkomen dat honden er hun behoefte doen (zoals bij de straat boom);
• de inkijk van voorbijgangers te verminderen;
• maar natuurlijk ook om een gezellige sfeer te scheppen;
• de gevel van het huis te verfraaien ;
• een bescheiden bijdrage te leveren aan het in stand houden van de biodiversiteit in de stad;
• iets van het regenwater op natuurlijke wijze aan te wenden;
• de hittestress te verminderen.

Stoeptuinen: nog best een kunst ! 

Fietsend door straten van Den Haag valt op dat veel van de initiatieven die mensen ondernamen in de loop der jaren hun schoonheid wel hebben verloren: planten zijn niet goed gesnoeid of veel te groot en vormeloos geworden. Voor rozen die een groeikracht hebben van 6 meter houdt een klimsteun op na de eerste twee meter en vormen zo een in elkaar gezakte berg. Struiken die bij aanschaf zo schattig leken blijken geschikt om een aardige achtertuin mee te vullen.. 

Kortgezegd: voor het aanleggen van een stoeptuin waar je lang plezier van zult hebben, is het zaak doordacht te werk te gaan.

Tip 1 : Maak voor aanleg een goed beplantingsplan zodat de planten ook na een paar jaar nog zullen passen. Ga daarbij uit van de natuurlijke groeikracht, bodem- en licht voorkeuren en of een plant het prettig vindt om gesnoeid te worden of niet. Breng de juiste klimsteunen aan die ook rekening houden met de natuurlijke groeikracht van de plant. Koop biologisch geteelde planten die gezond zijn voor bestuivende insecten.

Investeer in de aarde (en in de sfeer van jouw straat !)

Een andere oorzaak voor het mislukken van, ongetwijfeld goed bedoelde initiatieven, is het uitblijven van een investering in het voorbereiden van de grond in het plantvak. Het gaat hier niet alleen om het “opvullen” met grond, maar ook om de juiste samenstelling. 

Onder de te verwijderen tegels zit vaak een diep zandbed. Ook al zijn er planten die van nature de voorkeur geven aan zand (d.w.z. een arme / schrale grond), velen zullen wel op prijs stellen in een grondsoort met wat organische stof (humus) en andere voedingsbestanddelen te worden geplant. Deze aarde houdt bovendien ook beter het regenwater vast. Een bodem waarin organische stof voor komt is bruin of zwart van kleur. 

Tip 2: Schep van het zandbed dat onder stoeptegels ligt een laag weg van ongeveer 25 cm. Vervang dit zand door compost zonder veen en meng er ook wat  kalk en wat kleikorrels door. Schep vervolgens weer ruim zand door de compost heen. Het is helemaal niet nodig dat planten alleen maar compost of tuinaarde hebben om in te groeien.

Tip 3: gebruik géén potgrond. Deze grond bevat (en helaas ook veel andere substraten als tuinaarde) veel turf(molm). Dit is een milieu onvriendelijk product en het verzuurt de bodem in het plantvak. Veel planten groeien van nature niet in turf (veen) en houden van een hogere Ph (kalkhoudende grond). 

Voedingstoffen en bodemstructuur

Stel je voor: je wordt als plant in een stoeptuintje gezet. Wanneer je wortels zich verder uitbreiden komen ze uit in het zandbed onder de stoep. Dit zand bevat echter vrijwel geen voedingsstoffen. Aanvulling hiervan zal daarom dus in het stoeptuintje nodig zijn. Het is aan te reden hier aan te denken bij aanplant en bijvoorbeeld 1 x per jaar in de winter en het voorjaar te herhalen. Kalk is dan goed opneembaar. Strooi koemest en klei een maand of twee later.

Als het gaat over de bodemstructuur. Weet dat de aanwezigheid van voedingsstoffen op zich niet hoeft te betekenen dat de structuur van de bodem ook echt optimaal is voor plantenwortels. De structuur van de bodem hangt samen met de mate waarin zuurstof in de grond aanwezig is. Grond die sterk wordt platgelopen of dicht slaat door regen (in het geval van sterk kleihoudende grond) bevat weinig zuurstof. Of de structuur van de bodem gunstig is voor plantenwortels hangt daarnaast af van de verhouding waarin organische stof, kleideeltjes en zand (anorganische grondbestanddelen) aanwezig zijn.

Bodembeestjes in de aarde helpen mee aan het verteringsproces van plantenresten, zodat dit door plantenwortels opneembaar is in de vorm van voedingstoffen. Vandaar dat de plantenresten als het ware “verdwijnen”. Ze worden opgegeten en worden zo de planten zelf !  Je kunt het vergelijken met het voedsel dat wij opeten. Het wordt ons lichaam. Wanneer in de grond plantenresten kunnen verteren komt dit ook de bodemstructuur ten goede.  

Tip 4 : Staat er in de straat een bloesem dragende boom, leg dan een lekkere laag van de uitgebloeide bloemetjes op de aarde om als mulchlaag te dienen. Hierdoor wordt vocht beter vastgehouden in de aarde en groeit er minder onkruid. Laat ook wat van de plantenresten van bijvoorbeeld uitgebloeide bloembollen liggen ter vertering. Hiermee houd je ook het organisch stof gehalte van je stoeptuintje op peil. Ook andere verterende plantenresten zijn hiervoor geschikt. Maak een kringloop en de planten zullen je er ruimschoots voor waarderen.

Tip 5 : Naast organische stof in de vorm van plantenresten is ook organische bemesting  af en toe nodig. Met wat kleikorrels, koemest of paardenmest geef je de planten bemesting. Geef hiervan echter niet teveel, want dan zullen planten gaan “slieren”, veel grote bladeren vormen, niet rijk bloeien en bovendien zullen luizen van jouw planten smullen.

Tip 6: Tenzij voor planten wordt gekozen die juist gedijen in schrale grond is het nodig het organische stof – en voedingsgehalte aan te vullen.

Tip 7: Regenwater wordt beter vastgehouden wanneer er klei en plantenresten in de grond verteren en er meer plantenwortels het water vasthouden. Bovendien zullen planten schaduw geven. Planten houden ook hierom van elkaars gezelschap. 

Geef zo min mogelijk extra water

Het aanleggen van een stoeptuin die (bijna) nooit extra water nodig heeft (nadat de planten eenmaal goed zijn geworteld), is heel goed mogelijk. Wanneer de stoeptuin een watervasthoudende bovenlaag heeft van ongeveer 25 cm (of meer) bespaar je jezelf niet alleen een hoop gesjouw en gegiet,  je bent ook nog eens milieubewust bezig. Bentoniet kleikorrels en (super)tuincompost zijn hier geschikte middelen voor. Informeer bij voorkeur naar compost zonder turf(molm). Tip: kijk hiervoor op de website van #turfvrij.

Alleen in de beginfase van de stoeptuin, als de planten hun wortelstelsel nog niet optimaal hebben uitgebreid, zal extra water in de vorm van gieten of sproeien nodig zijn.

Tip 8: Maak plantenwortels niet lui. Dit kan door niet te vaak water te geven. Wanneer je water geeft, geef dan een flinke portie. Stem de hoeveelheid water die extra nodig is af op de ligging (zon / schaduw) en het jaargetijde waarin de stoeptuin is aangelegd. 

Experimenteer eens met planten

Leuk toch wanneer wordt geëxperimenteerd met andere planten dan de standaard Lavendel, Aucuba en geelbonte Euonymus ? Er zijn nog zoveel meer planten te bedenken die functioneel en mooi zijn ! En.. wat zou het leuk zijn als vaker werd gekozen voor planten die ook in trek zijn bij bijen, vlinders en vogeltjes !

Wie helemaal origineel wil zijn zaait eens een plant die niet in het tuincentrum wordt aangeboden. Het is misschien wat meer werk en waarschijnlijk ook niet (veel) goedkoper dan het kopen van een kant en klare plant (tenzij je de zaadjes met iemand anders kan ruilen), maar het is een creatieve bezigheid. Bespaar eventueel kosten door zelf zaai- en stekgrond te maken. Lees hieronder hiervoor mijn tip.

Tip 9: Speciale (en prijzige) zaai- en stekgrond is niet nodig. Met wat tuinkompost, rivierzand en een klein beetje kalk (afhankelijk van de plant die u zaait ) kan menig zaaipotje worden gevuld. Houd een 50 / 50 verhouding aan van zand en kompost. Kalk met fijne korreltjes is beter voor dit doel. In een emmer kan je makkelijk een grondmengsel aanmaken.

Voor degenen die het leuk zouden vinden om zelf te zaaien: de keuze mogelijkheden zijn zeer uitgebreid. Hieronder wat ideeën voor “een zelf zaai stoeptuin”. Het zijn vrijwel allemaal planten die bijen en andere insecten trekken. Het is maar een suggestie want er is véél keus 🙂 !

Voor  zonnige plekken zijn bijvoorbeeld geschikt: Reseda odorata (Wouw); Salvia pratensis (Veldsalie); Briza media (Trilgras); Leucanthemum vulgare (Margrieten); Knautia arvensis (Beemdkroon) aangevuld met de eenjarige purperbladige weefplant Atriplex hortensis ‘Rubra’ en de paarse,  goed door hommels bevlogen, Allium schoenoprasum (Bieslook).  Mooi om er nog tussen te planten, zodat het over de rand van een rijtje zonnige stenen kan groeien is Artemisia schmidtiana met zilvergrijs geurend,  fijn kant-achtig blad. 

Tip 10: Het mooiste effect wordt bereikt door planten te kiezen die harmoniëren  of contrasteren met de kleur van de voordeur of de stenen van de gevel en die het van nature naar hun zin zullen hebben in aanwezige de bodem- en licht omstandigheden.

Tip 11: Overweeg een begroeiing die een omlijsting vormt langs de kozijnen en voordeur met klimplanten of goed te snoeien heesters.

Graag een plan van een prof ?

Natuurlijk help ik u /je graag met een creatief beplantingsplan(netje), zodat uw/jouw stoeptuintje het hele jaar door goed toont en bovendien insecten voedt. Desgewenst kan ik ook de complete aanleg van uw stoeptuin verzorgen.